โดย เดชรัต สุขกำเนิด
In Focus
- ในปี 2562 งบประมาณสำหรับการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาเท่ากับ 3,420.5 ล้านบาท ก่อนที่จะลดลงเป็น 779.0 ล้านบาท ในปี 2563, 260.4 ล้านบาท ในปี 2564 และล่าสุดถูกปรับลดจนเหลือเพียง 193.4 ล้านบาท หรือลดลงไปถึง 94% หากเทียบกับงบประมาณปี 2562
- หากเทียบเป็นสัดส่วนจะพบว่า ในทุกๆ 1,000,000 บาทของงบประมาณการศึกษาทั้งหมด เราจะแบ่งงบมาทำการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาเพียง 423 บาทเท่านั้น
- การตัดลดงบประมาณสำหรับการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษา สวนทางกับทิศทางการศึกษาไทย ที่กำลังจะมีการเริ่มใช้หลักสูตรฐานสมรรถนะ หรือการสร้างพื้นที่นวัตกรรมการเรียนรู้ใน 6 จังหวัด ซึ่งจำเป็นจะต้องใช้การวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
การตัดลดงบประมาณเพื่อการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษา กำลังพาการศึกษาไทยให้ตกอยู่ภายใต้ความเสี่ยงและวังวนของการใช้ความคิด/ความเชื่อ/แนวปฏิบัติเดิมๆ ของผู้มีอำนาจในระบบการศึกษา โดยปราศจากการใช้ข้อมูลข้อเท็จจริงมารองรับ และยังทำให้ระบบการศึกษาไทยขาดนวัตกรรมและประดิษฐกรรมใหม่ๆ ที่จะพาการศึกษาไทยให้ทันโลก
เป็นที่ทราบกันพอสมควรแล้วว่า งบประมาณสำหรับการศึกษาของไทยได้ถูกปรับลดมาอย่างต่อเนื่องหลายปีติดต่อกันแล้ว ในปีงบประมาณ 2562 รัฐบาลได้จัดสรรงบประมาณสำหรับการศึกษาของไทย 510,427 ล้านบาท ส่วนในปีงบประมาณ 2565 ในร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายปี 2565 รัฐบาลได้จัดสรรงบเพื่อการศึกษาเพียง 456,240 ล้านบาท
หนึ่งในงบประมาณด้านการศึกษาที่ถูกตัดลดลงไปมากที่สุดคือ งบประมาณด้านการวิจัยและพัฒนาการศึกษาที่ถูกปรับลดลงไปจากที่ได้เคยได้รับ 260.4 ล้านบาทในปี 2564 เหลือเพียง 193.4 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2565 (ใช้ตัวเลขจากเอกสารการจำแนกงบประมาณตามกิจกรรม ในรายงานงบประมาณโดยสังเขปของสำนักงบประมาณ)
บทความนี้จะมาขยายความว่า งบประมาณด้านการวิจัยและพัฒนาการศึกษานี้สำคัญอย่างไร และถูกตัดลดลงไปมากน้อยเพียงใด
การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาคืออะไร?
ศ. ศิริชัย กาญจนวาสี (2559) ได้อธิบายเรื่องการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาไว้ว่า การวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาเป็นวิธีวิทยาการวิจัยแบบหนึ่งที่ประยุกต์หลักการวิจัยและพัฒนา (R&D) มาใช้ทางการศึกษา เพื่อสร้างนวัตกรรมหรือประดิษฐกรรมทางการศึกษา ที่สามารถเผยแพร่ และนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาการศึกษาไทย ทั้งระบบการบริหารจัดการศึกษา หลักสูตรและการสอน การจัดกิจกรรมและการเรียนรู้ สื่อการสอนและเทคโนโลยีการศึกษา และ การวัดและประเมินผลการศึกษา
เขายังให้ความเห็นด้วยว่า ประเทศไทยเป็นประเทศที่ลงทุนทางด้านการศึกษาเยอะมาก แต่ลงทุนในด้านการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาน้อยมาก ทั้งๆ ที่ การลงทุนในการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาจะช่วยสร้างนวัตกรรมและประดิษฐกรรมทางการศึกษาอย่างรอบด้าน ซึ่งจะช่วยเพิ่มผลิตภาพของครู ผู้บริหารสถานศึกษา ผู้บริหารการศึกษา และคุณภาพการศึกษาอย่างแท้จริงและทั่วถึงกัน
เช่นเดียวกับ รศ. ดร.ชัยยุทธ (2564) ที่ได้ตั้งข้อสังเกตไว้ว่า การศึกษาไทยมีค่าใช้จ่ายต่อหัวสูง แต่ถือว่าเพียงพอกับสถานะเศรษฐกิจของประเทศ แต่ 75% เป็นงบสำหรับจ้างครูอาจารย์ การจัดการเรียนการสอน และการจัดสรรเพื่อลดค่าใช้จ่ายผู้ปกครอง เช่น ตำราเรียน เครื่องแบบ และอุปกรณ์การเรียน จึงเหลืองบสำหรับการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนและการเรียนการสอนน้อย
ข้อมูลจากระบบบัญชีรายจ่ายด้านการศึกษาแห่งชาติ (หรือ National Education Account) ระบุว่า ในปี 2562 ประเทศไทยจัดสรรงบประมาณสำหรับ
(ก) พัฒนาการเรียนการสอน หลักสูตรและสื่อ เพียง 1.72%
(ข) การส่งเสริมวิจัยและพัฒนา เพียง 1.09%
(ค) การพัฒนาครู เพียง 0.44% ของงบประมาณด้านการศึกษาทั้งหมด (รวมทั้งงบประมาณภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคครัวเรือน)
งบเพื่อวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาถูกปรับลดลงอย่างต่อเนื่อง
แม้ว่าคำทักท้วงว่า ระบบการศึกษาของไทยให้ความสำคัญกับการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาน้อยเกินไป แต่เมื่อพิจารณาจากเอกสารงบประมาณตั้งแต่ปี 2562 จนถึงปีงบประมาณ 2565 กลับพบว่า งบประมาณสำหรับการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษากลับลดน้อยลงไปอีก
โดยในปี 2562 งบประมาณสำหรับการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาเท่ากับ 3,420.5 ล้านบาท ก่อนที่จะลดลงเป็น 779.0 ล้านบาท ในปี 2563, 260.4 ล้านบาท ในปี 2564 และล่าสุดถูกปรับลดจนเหลือเพียง 193.4 ล้านบาท ในร่างพระราชบัญญัติงบประมาณ 2565
นั่นแปลว่า หากเทียบกับเมื่อปี 2562 งบประมาณด้านการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาที่ได้รับในปี 2565 เทียบเท่ากับร้อยละ 6 ของที่เคยได้รับในปี 2562 หรือจะกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ งบประมาณดังกล่าวถูกตัดไปมากกว่า 90% ในช่วงเวลา 3 ปีที่ผ่านมา
หรือหากจะเทียบกับงบประมาณด้านการศึกษาทั้งหมด เราก็จะพบว่า สัดส่วนของงบประมาณเพื่อการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาคิดเป็น 0.04% ของงบประมาณด้านการศึกษาทั้งหมด หรือกล่าวง่ายๆก็คือ ในทุกๆ 1,000,000 บาทของงบประมาณการศึกษาทั้งหมด เราจะแบ่งงบมาทำการวิจัยและพัฒนาเพียง 423 บาทเท่านั้น
ในทุกๆ 1,000,000 บาทของงบประมาณการศึกษาทั้งหมด เราจะแบ่งงบมาทำการวิจัยและพัฒนาเพียง 423 บาทเท่านั้น
ความจำเป็นเร่งด่วนของการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษา
การตัดลดงบประมาณเพื่อการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา นับเป็นการสวนทางอย่างยิ่งกับทิศทางการศึกษาไทยที่กำลังจะมีการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ เช่น การเริ่มใช้หลักสูตรฐานสมรรถนะในปี 2565 หรือการสร้างพื้นที่นวัตกรรมการเรียนรู้ใน 6 จังหวัด (หรือ sandbox) ซึ่งจำเป็นจะต้องใช้การวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และเป็นลำดับขั้น ตั้งแต่การออกแบบ การนำไปใช้ ไปจนถึงการติดตาม การประเมินผล และการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง ทั้งในส่วนของครู นักเรียน สื่อและพื้นที่การเรียนรู้ ตัวหลักสูตรฐานสมรรถนะเอง และระบบการบริหารการศึกษาในภาพรวมด้วย
การตัดลดงบประมาณเพื่อการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษาจนแทบจะไม่มีเหลือ กำลังพาการศึกษาไทยให้ตกอยู่ภายใต้ความเสี่ยงและวังวนของการใช้ความคิด/ความเชื่อ/แนวปฏิบัติเดิมๆ ของผู้มีอำนาจในระบบการศึกษา (บางครั้งก็เป็นความเชื่อและประสบการณ์ส่วนตัวของผู้นั้น) โดยปราศจากการใช้ข้อมูลข้อเท็จจริงมารองรับ และยังทำให้ระบบการศึกษาไทยขาดนวัตกรรมและประดิษฐกรรมใหม่ๆ ที่จะพาการศึกษาไทยให้ทันโลก
Think Forward Center เห็นว่า การเพิ่มงบประมาณเพื่อการวิจัยและพัฒนาทางการศึกษานั้นมีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับการศึกษาไทย โดยจะต้องมีการออกแบบกระบวนการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษา ให้ทุกภาคส่วนในสังคมสามารถเข้ามามีส่วนร่วมกระบวนการวิจัยและพัฒนาอย่างเหมาะสม และนำไปสู่การปรับปรุงกระบวนการเรียนการสอนและการเรียนรู้ของผู้เรียนและผู้สอนอย่างแท้จริง รวมถึงเร่งสร้างนวัตกรรมและประดิษฐกรรมที่เปี่ยมคุณค่าในการเรียนรู้ และมีมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ ในโลกยุคเศรษฐกิจฐานความรู้/การเรียนรู้ต่อไป
หมายเหตุ
เพื่อนบางท่านแจ้งว่า งบประมาณสำหรับการวิจัยและพัฒนาบางส่วนได้ย้ายไปอยู่ในการบริหารงานของ สกสว. ซึ่งอาจมิได้จำแนกไว้ในหมวดนี้ ซึ่งต้องรอการชี้แจงจาก สกสว. ต่อไป
รายละเอียดเพิ่มเติมดูใน
สำนักงบประมาณ, 2564. งบประมาณโดยสังเขป ประจำปีงบประมาณ 2565.
ศิริชัย กาญจนวาสี, 2559. “การวิจัยและพัฒนาการศึกษาไทย” ใน วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย ปีที่ 8 ฉบับที่ 2
THAIPUBLICA, 2564. งบการศึกษา 8 แสนล้าน (ตอน 1) : รายจ่ายสูง ตกหล่น-ใช้เงินไม่ตรงจุด,
